آیا زیست کنکور، تکنیک تست زنی هم دارد؟
بله طبیعتا زیست کنکور هم مانند سایر دروس دیگر در کنکور سراسری تکنیک‌های تست‌زنی خودش را دارد. البته مراقب باشید که بسیاری از تکنیک‌هایی که عده‌ای از عزیزان آموزش می‌دهند در حقیقت تکنیک نیستند بلکه حالت خاص هستند. دبیرانی که تدریس ریاضی و فیزیک می‌کنند این جمله من را کاملا درک می‌کنند. هر مدرسی که ادعا کرد قصد آموزش تکنیکی را به شما دارد باید با دو معیار کاربردی آن “تکنیک” را از “حالت خاص” تشخیص دهید:
آیا این تکنیک در سوالات بسیار کمی کاربرد دارد یا خیر؟ یک تکنیک کاربردی باید هرساله تستهای قابل توجهی را به خود اختصاص دهد. اگر جنین نبود اسم آن حالت خاص است نه تکنیک.
سوال دوم اینکه آیا مدرس از نظر منطقی می‌تواند تکنیک را برای من توضیح دهد یا فقط از من می‌خواد طوطی‌وار آن را حفظ کنم؟ بارها تجربه کرده‌اید که اگر چیزی را بدون دلیل و طوطی‌وار حفظ کنید به راحتی از ذهن شما پاک خواهد شد و عملا کاربردی نخواهد داشت.
پس با دو معیار ساده بالا به راحتی کلاهبرداران را از مدرسان واقعی تشخیص می‌دهیم.
چند مورد از تکنیک‌هایی که من در آموزش‌هایم استفاده میکنم شامل موارد زیر است:
تکنیک برخلاف، همانند
تکنیک توصیف
تکنیک قید خوش‌خیم
تکنیک قید بدخیم
تکنیک ژنتیک ازدواج (مخصوص نظام قدیم)
ذهن متمرکز و…
یکی از آرزوهای هر کنکوری، فراموش نکردن زیست است! همه ما بارها این تجربه تلخ را داشته‌ایم که سر جلسه فقط به دلیل فراموشی یک نکته، تست را اشتباه زده‌ایم…
برای اینکه این مشکل رفع شود باید از حافظه بلندمدت خود کمک بگیریم. یعنی بعد از اینکه مطالب را به حافظه کوتاه‌مدت منتقل کردیم حالا باید به فکر راهی باشیم تا آن را در حافظه بلندمدت خود جاودانه کنیم. اما چگونه؟
برای اینکه یک مطلب به حافظه بلندمدت منقل شود باید ۴ اصل مهم را رعایت کرد:
اصل اول درک صحیح مطلب است! همه ما می‌دانیم که حفظ کردن طوطی‌وار مطالب، نتیجه‌ای جز فراموشی نخواهد داشت! پس سعی کنیم در گام اول زیست را بفهمیم. فیلم‌های مفهومی ما به شما در این زمینه کمک خواهند کرد.
اصل دوم استفاده از تصویرسازی است. یعنی سعی کنید مطالب را در ذهن خود مانند یک فیلم یا یک عکس خاص تجسم کنید. مثلا مراحل رونویسی و ترجمه را در ذهن خود مرحله به مرحله تجسم کنید یا از انیمیشن های آموزشی استفاده کنید.
اصل سوم استفاده از کدگذاری است. مثلا انسولین، س دارد پس موقع سیری ترشح میشود و گلوکاگون گ دارد و موقع گرسنگی ترشح میشود! توجه کنید که کدگذاری باید مطلب را ساده‌تر کند نه پیچیده‌تر! عده‌ای از عزیزان کدهایی تدریس می‌کنند که حفظ کردن کد سخت‌تر از خود مطلب است!!
اصل چهارم تکرار فراوان است. بدیهی است که مطالبی که در حافظه بلندمدت ما ثبت شده‌اند، دفعات بسیار زیادی تکرار شده‌اند.
اما سوال مهم این است که چگونه با کمترین تعداد دفعات تکرار مطالب را به حافظه بلندمدت خود منتقل کنیم؟
در دهه ۱۹۷۰ دانشمندی به نام سباستین لایتنر، شیوه‌ای را ابداع کرد که به وسیله جعبه‌ای به نام جعبه لایتنر، این مشکل را تا حد زیادی حل کرد. البته بعد از ابداع این روش، بارها مورد اصلاح قرار گرفت و به شیوه‌ی کنونی تبدیل شده‌است.
به همه دانش‌آموزان فیش‌نویسی و استفاده ازین جعبه را توصیه میکنم. ما در کارگاه‌های آموزشیمان، اصول فیش‌نویسی و کار با این جعبه را به صورت کاملا اصولی و پیشرفته آموزش می‌دهیم
هم چنین برای زیست نظام جدید، فلش کارت آماده تهیه کرده‌ایم تا در زمان شما صرفه جویی شود.
فلش کارت زیست کنکور
۱- با رعایت اصول درک صحیح مطلب، تصویرسازی، کد گذاری و تکرار فراوان میتوانید، مفاهیم زیست کنکور را از حافظه کوتاه مدت خود به بلند مدت خود منتقل کنید.
۲- با استفاده از جعبه‌ی لایتنر میتوانید با کمترین تعداد دفعات تکرار، مطالب را به حافظه بلند مدت خود منتقل کنید.
چگونه زیست کنکور را مرور کنیم؟
نحوه مرور زیست مشکلی است که خیلی از دانش‌آموزان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. دلیل آن هم حجم زیاد مطالب حفظی است که مرور زیست را نسبت به دروسی مثل ریاضی و فیزیک بسیار دشوارتر کرده است. اما راه حل چیست؟
شما ۳ راهکار کاملا عملی یاد می‌دهم تا دیگر مشکلی در مرور زیست نداشته باشید.
۱- استفاده از حافظه بلند مدت:
یکی از دلایلی که مرور زیست را بسیار دشوار می‌کند، استفاده از حافظه کوتاه‌مدت به جای بلندمدت است. مثلا شب امتحان نهایی شما صرفا از حافظه کوتاه‌مدت خود استفاده می‌کنید ولی برای کنکور این مسئله کاملا متفاوت است.
اجازه دهید با یک مثال کمی این موضوع را برای شما روشن‌تر کنم. از شما می‌پرسند که نام نویسنده شاهنامه چیست؟ شما بی‌درنگ می‌گویید فردوسی! چون این مطلب با تکرار زیاد از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت شما منتقل شده ولی اگر از شما بپرسند نام نویسنده کتاب “نون والقلم” چیست یا نمی‌دانید یا اگر بدانید به سختی و با کمی شک پاسخ خواهید داد.
پس با انتقال مطالب به حافظه بلندمدت خود، مرور زیست را برای خودتان بسیار ساده کنید؛ در حدی که با تورق کتاب درسی همه مطالب به سرعت از ذهنتان عبور کنید!!!
۲- مطالعه کتاب درسی:
بهترین منبع برای مرور، کتاب درسی است. حجم آن معقول است و منبع اصلی طرح سوالات است. برای مرور از درسنامه‌های خلاصه شده و یا حجیم به شدت خودداری کنید.
۳- تستهای سراسری و آزمون‌های آزمایشی معتبر:
برای مرور تست بهترین منبع تستهای سراسری سال‌های گذشته است. دانش‌آموزان نظام جدید در بعضی از فصول به دلیل محتوای جدید، منبع تست سراسری ندارند. به همین دلیل توصیه میکنم از سوالات آزمون‌های آزمایشی معتبر مانند قلم‌چی استفاده کنند.
کتاب زیست نشر الگو این تست‌ها را به تفکیک جمع‌آوری کرده است.
۳ راهکار اصولی برای مرور زیست کنکور:
۱- استفاده از حافظه بلند مدت
۲- کتاب درسی (به عنوان منبع مرجع)
۳- استفاده از تست های سراسری و آزمون های آزمایشی معتبر
چگونه زیست کنکور را خلاصه نویسی کنیم؟
بسیاری از دانش‌آموزان راجع به روش‌های خلاصه نویسی زیست از من سوال می‌پرسند در صورتی که در عمل خلاصه زیست هیچ فایده‌ای ندارد!!! همه ما برگه‌های خلاصه را برای مرور استفاده می‌کنیم ولی همانطور که در قسمت مرور زیست توضیح دادم استفاده از جزوات خلاصه برای مرور زیست کاری کاملا اشتباه است.
البته در درس‌هایی مانند ریاضی و فیزیک و حتی شیمی خلاصه نویسی کاملا مفید و اثرگذار است ولی در درس زیست به دلیل سبک خاص سوالات آن بهتربن منبع برای مرور، کتاب درسی است نه جزوات متفرقه.
نکته آخر اینکه برای تثبیت یادگیری خود میتوانید بدون نگاه کردن به کتاب، مطالب زیست را به صورت نموداری و شماتیک به زبان خودتان، روی کاغذ رسم کنید ولی این برگه به هیچ وجه منبع مناسبی برای مرور نیست و صرفا جهت تمرین و بازی ذهن است.
بنابراین در زیست کنکور نیازی به خلاصه نویسی نیست و برای مرور آن، از کتاب درسی استفاده کنید.
روزی چند ساعت زیست بخوانیم؟
همانطور که متوجه شدید، این سوال جواب معینی ندارد بلکه کاملا به وضعیت تحصیلی شما بستگی دارد. مثلا اگر پایه زیست خوبی دارید نیاز به ساعت مطالعه بالا ندارید و یا اگر فارغ التحصیل رشته‌های فنی مانند مهندسی مکانیک، برق، عمران و … هستید نیاز به ساعت مطالعه بالایی برای این درس دارید.
توصیه میکنم در آزمون‌های آزمایشی شرکت کنید و با تحلیل کارنامه خود توسط خودتان و یا مشاور کنکورتان، ساعت مطالعه زیست و سایر دروس را تعیین کنید.
برای مطالعه بیشتر به لینک زیر مراجعه کنید:
ساعت مطالعه زیست
پس در یک جمع‌بندی:
ساعت مطالعه زیست ما کاملا به وضعیت تحصیلی ما بستگی دارد و با شرکت در آزمون‌های آزمایشی و تحلیل آن، میتوانیم ساعت مطالعه را تعیین کنیم.
برای زیست کنکور از جزوه استفاده کنیم یا کتاب کمک آموزشی؟
بسیاری از دانش آموزان ذهنیت بسیار خاصی نسبت به جزوات زیست دارند و آن را یک گنج فوق العاده ارزشمند می‌دانند! و برای بدست آوردن و خریدن آن هزینه های زیادی می‌پردازند.
تفاوت میان جزوه و کتاب کمک آموزشی:
همانطور که می‌دانیم، مطالب کتاب کمک آموزشی دارای یک نظم خاص، صفحه آرایی منظم و… در نهایت یک محصول آموزشی حرفه‌ای و کامل میباشد. به طور کلی کتاب کمک آموزشی از نظر محتوا و نگارش بسیار قوی تر از جزوه است.
در سالی که کنکور داشتم، در درس فیزیک کتاب گاج سفید (نقره‌ای الان!) بهترین منبع بود.این کتاب دارای درس نامه ها و پاسخ نامه های تشریحی کاملی است. بنابراین با یک قیمت مناسب میتوانید یک محتوای طبقه بندی شده و کارامد را تهیه کنید. در حال حاضر هم به اعتقاد من و بسیاری از همکاران، کتاب سیر تا پیاز گاج و گاج نقره‌ای قوی‌ترین منبع متنی برای مطالعه فیزیک کنکور است.
بسیاری از شما عزیزان این سوال را از ما پرسیده اید که چرا جزوه نداریم؟ باید عرض کنم که توصیه من به دانش اموزان نظام قدیم همیشه این بوده نشر الگو را تهیه کنید چون دارای درسنامه های خوب ، تست های سراسری همراه با پاسخ تشریحی نسبتا خوب است. تنها جزوه‌ای که من تولید کردم، جزوه کم حجم ستارگان تست زنی میباشد و اگر محتوای این جزوه در بازار کنکور مشابهی داشت آن را هم تولید نمی‌کردم!
من هم در سالی که کنکور دادم با اینکه کتابهای کمک آموزشی زیست بسیار ضعیف‌تر از امروز بود اما از هیچ جزوه زیست کنکوری استفاده نکردم!
کتاب درسی
از کتاب درسی زیست نیز به هیچ وجه غافل نشوید. در برخی دروس مانند ریاضی و فیزیک کتاب درسی نقش مهمی ندارند ولی به عنوان مثال در مورد درس دین و زندگی، خود کتاب منبعی فوق العاده مهم است و کتاب کمک اموزشی نقش خیلی کمرنگی دارد.در مورد زیست هم، کتاب درسی و درسنامه های کتابهای کمک آموزشی مفید میباشد و جزوه هم در بعضی موارد استثنایی می‌تواند مفید واقع شود.
پس در یک جمع‌بندی:
به طور کلی برای درس زیست سراغ جزوه نروید، بلکه فقط از کتاب درسی، کتاب های کمک آموزشی معتبر و فیلم‌های آموزشی مناسب استفاده کنید.
زیست ترکیبی چیست؟
یکی از سوالات رایجی که پرسیده میشود این است که چگونه به به سوالات ترکیبی زیست کنکور پاسخ دهیم. از دید من به عنوان یک رتبه برتر کنکور و کسی که چند سال در آموزش زیست کنکور فعالیت دارد، اکثر روشهایی که به شما گفته میشود کاملا خطاست و فقط باعث سردرگمی شما و حفظ مطالب بسیار حجیم و سنگین میشود که نتیجهی مطلوبی را به همراه ندارد.
فرمول موفقیت در این گونه سوالات بسیار ساده است.
قدم اول مطالعه اصولی زیست است که در ابتدای همین مقاله کامل توضیح دادم.
قدم دوم ترکیبی فکر کردن است؛ یعنی ذهن شما بتواند بین فصلها و مباحث و همچنین گزینه‌ها و صورت سوال ارتباط برقرار کند.
نکته بسیار مهمی که بر آن تاکید دارم، نحوه ترکیبی فکر کردن است نه ترکیبی خواندن!
شما باید با، شرکت در آزمون‌های آزمایشی، حل تستهای کنکور سازمان سنجش و … نحوه ترکیبی فکر کردن را در ذهن خود پرورش دهید. خواندن جزوات ترکیبی و کتابهای قطور ترکیبی راه اشتباهی است که متأسفانه بسیاری دانش‌آموزان آن را امتحان می‌کنند و به علت حجم زیاد مطالب و عدم دریافت نتیجهی دلخواه، خیلی زود از درس خواندن مأیوس می‌شوند.
پس برای پاسخ دادن سؤالات ترکیبی زیست، نیازی به جزوات و کتابهای حجیم ترکیبی ندارید. شما به دو ابزار مهم نیاز دارید:
ذهنی آماده و مسلط که مطالب مفاهیم هر فصل را سر جای خود به‌خوبی یاد گرفته
ذهنی که مهارت ترکیبی فکر کردن را با حل تستهای مختلف و شرکت در آزمون‌های آزمایشی به دست آورده
بهترین آزمون آزمایشی برای کنکور چیست؟
از دید من و سایر رتیه‌های برتر دو آزمون قلم چی و سنجش بهترین آزمون برای کنکور‌هاست.
آیا شرکت در آزمون آنلاین زیست و سایر دروس کنکور برای ما مفید است یا نه؟
با پیشرفت در زمینه دیجیتال، برگزاری آزمون‌های آنلاین و مجازی هم به بازار کنکور پیوست. ولی به یک نکته توجه داشته باشید که کنکور، آزمونی کاغذی، آفلاین و حقیقی است و پاسخ دهی به آن با آزمون آنلاین کمی تفاوت دارد.
آزمون حقیقی در شرایط خاصی برگزار میشود که تفاوت‌های زیادی با آزمون آنلاین دارد. مثلا نشستن بر روی صندلی حوزه برگزاری، توزیع دفترچه، پاسخنامه کاغذی و … .
پس آزمون آنلاین به دلیل شرایط متفاوت آن از آزمون حقیقی، نمی‌تواند معیار مناسبی برای سنجش عملکرد شما در جلسه کنکور باشد.
از طرفی آزمون دادن، باعث یادگیری بیشتر شما خواهد شد چه آنلاین باشد و چه آفلاین!
پس در یک جمع‌بندی:
شرکت در آزمون‌های آنلاین توصیه میشود ولی به هیچ وجه جایگزین آزمون‌های آزمایشی حقیقی مانند قلم‌چی و … نیستد و در اولویت دوم شما قرار می‌گیرند.
زیست را در ترتیب پاسخگویی در دفترچه کنکور، کجا قرار دهیم؟
یکی از معضلاتی که دانش آموزان کنکور تجربی دارند، ترتیب پاسخگویی به سوالات دفترچه کنکور است، مخصوصا دروس اختصاصی مانند زیست و …!
آیا ترتیب پیش فرض دفترچه کنکور تجربی، ترتیب مناسبی است؟
همانطور که می‌دانیم ترتیب دفترچه کنکور تجربی : زمین شناسی، ریاضی، زیست، فیزیک و شیمی است و در حالت پیش فرض ترتیب نسبتا معقولی است زیرا بعد از یک درس محاسباتی، یک درس نسبتا حفظی قرار داده شده است تا ذهن خسته نشود، ولی راهکار مناسبی برای همه دانش آموزان نیست.
آیا ترتیب پاسخگویی برای همه افراد باید یکسان باشد؟
جواب قطعا خیر است. مثلا دانش آموزی در درس ریاضی بسیار ضعیف است ولی پایه زیست قوی ای دارد؛ اگر ابتدا به سراغ ریاضی برود دچار اتلاف وقت، افت روحیه و خستگی ذهن میشود. پس همانطور که متوجه شدید یکی از قوی ترین استراتژی ها، در اولویت قرار دادن دروسی است که در آن قوی هستیم.
اگر روزهای نزدیک به کنکور باشد و احساس کنم روشم غلط بوده، آیا ترتیب پاسخگویی ام را میتوانم اصلاح کنم؟
در روزهای پایانی، به هیچ وجه عادت خود را تغییر ندهید زیرا این موضوع فقط باعث آسیب به رتبه شما میشود و با همان سیستم قبلی خود ( هرچند اشتباه) جلو بروید.
چگونه بفهمم بهترین ترتیب برای من کدام است؟
با شرکت در آزمون‌های آزمایشی متعدد مانند قلم چی، با آزمون و خطا به مرور متوجه خواهید شد که بهترین ترتیب ممکن برای شما کدام است. فراموش نکنید که شرکت در آزمون‌های آزمایشی به صورت منظم و طولانی، یکی از ویژگی های مهم یک رتبه برتر کنکور است. به جای آنکه طعم تلخ شکست را در کنکور تجربی بچشید سعی کنید در آزمون‌های آزمایشی شکست بخورید تا به مرور وضع خود را اصلاح کنید و در جلسه کنکور موفقیت شیرینی را تجربه کنید.
همانطور متوجه شدید که ترتیب ثابتی برای پاسخگویی وجود ندارد. هر کس با توجه به این که در کدام درس قوی تر است باید آن را در اولویت قرار دهد. همچنین سعی کنید دروس محاسباتی و حفظی را یک در میان بچینید. مثلا اگر در فیزیک و زیست قوی هستید و قصد قبولی در رشته های زیرگروه ۱ دارید (زمین شناسی در آن ضریب صفر دارد) اینگونه باید عمل کنید:
زیست ( حفظی)
فیزیک ( محاسباتی)
شیمی ( حفظی)
ریاضی ( محاسباتی)
البته ترتیب دیگری را هم میتوان قائل شد:
فیزیک
زیست
ریاضی
شیمی
که این دو ترتیب را در آزمون‌های آزمایشی میتوانید تست کنید تا متوجه شوید کدام برای شما مناسبتر است.
پس در یک جمع‌بندی:
ترتیب ثابتی برای پاسخگویی وجود ندارد. هر کس با توجه به این که در کدام درس قوی تر است باید آن را در اولویت قرار دهد. همچنین سعی کنید دروس محاسباتی و حفظی را یک در میان بچینید.
بودجه بندی سوالات زیست کنکور چگونه است؟ (فعلا برای نظام قدیم!)
هدف از دانستن بودجه بندی سوالات زیست کنکوراین سوال این است که بدانیم بر کدام فصلها باید تمرکز بیشتری داشته باشیم.
قبل از آنکه پاسخ این سوال را بدهم باید چند نکته مهم را متذکر شوم. نکته اول اینکه معمولا هر فصلی که پر سوالتر باشد، حجیمتر نیز میباشد.
نکته دوم اینکه بسیاری از سوالات کنکور ترکیبی هستند و دقیقا نمیتوان آن سوال را به یک فصل خاص اختصاص داد. از طرفی از سه فصل اول زیست سال دوم دبیرستان، معمولا به طور مستقیم تستی طرح نمیشود ولی نکات آن در تستهای کنکور به صورت پراکنده استفاده شده و به نحوی جز مطالب پایهای محسوب می شوند.
نکته آخر اینکه در هر سال کمی بودجه‌بندی سوالات زیست کنکور تغییر می‌کند، مثلا یک سال از فصل گوارش تستهای زیادی طرح می شود ولی سال بعد شاهد تستهای اندکی خواهیم بود.
بنابراین اعدادی که در زیر نوشتهام میانگین چند سال گذشته است و تقریبی!
گوارش: ۳ تست
گردش مواد: ۴ الی ۵ تست
تنفس:۱ تست
کلیه: ۱ الی ۲ تست
حرکت: ۱ الی ۲ تست
ایمنی: ۲ تست
عصب: ۲ تست
حواس: ۱ تست
هورمون : ۱ الی ۲ تست
میوز، میتوز و ماده ژنتیک: ۲ تست
ژنتیک و خاستگاه آن: ۴ تست
تولید مثل گیاهان: ۲ الی ۳ تست
رشد و نمو گیاهان: ۲ تست
تولید مثل: ۲ الی ۳ تست
پروتئین سازی: ۲ تست
تکنولوژی زیستی: ۱ تست
پیدایش و گسترش زندگی: ۱ تست
تغییر و تحول گونه‌ها: ۱ تست
ژنتیک جمعیت: ۲ الی ۳ تست
پویایی جمعیت: ۱ تست
رفتارشناسی: ۲ تست
شارش انرژی: ۵ الی ۶ تست
ویروس و باکتری: ۲ تست
آغازیان: ۲ الی ۳ تست
قارچ: ۱ تست